Een zwangerschap waarbij twee foetussen (baby's) zich tegelijkertijd in de baarmoeder ontwikkelen. Dit kan gebeuren wanneer twee aparte eitjes tegelijk (of ongeveer tegelijk) worden bevrucht. Een tweelingszwangerschap kan ook ontstaan als één bevrucht eitje in tweeën deelt.
Dit artikel wordt nog medisch beoordeeld.
Medewerkers
Auteur Carolin Becker
Reviewers Lea Dörner, Alessandra Papitto en Sophie Oppelt
Redacteur Juliëtte Gossens
Vertaler Juliëtte Gossens
Bij een tweelingzwangerschap ontwikkelen zich twee foetussen (baby's) tegelijkertijd in de baarmoeder. Dit kan voorkomen als twee aparte eitjes (ongeveer) tegelijk worden bevrucht. Of als één bevrucht eitje zich in tweeën deelt. Tweelingzwangerschappen hebben een hoger risico op complicaties zoals vroeggeboorte, zwangerschapsdiabetes en een hoge bloeddruk. Daarom is er goede controle nodig tijdens de zwangerschap.
In dit artikel
Tweelingzwangerschap: hoe werkt dat?
Een tweelingzwangerschap is een unieke en spannende ervaring, maar kan ook extra uitdagingen met zich mee brengen. Er is namelijk een verhoogd risico op complicaties. Het is daarom extra belangrijk dat de zwangere persoon goed verzorgd en voorbereid wordt. Dat komt zowel de zwangere persoon als de baby's ten goede.
Wanneer een zaadcel een eicel bevrucht, smelten de twee cellen samen en vormen zo één cel. Deze cel heet een zygoot.
Tweelingen kunnen dizygotisch (fraternaal) zijn: twee eitjes worden dan apart van elkaar bevrucht. Monozygotische (identieke) tweelingen komen ook voor: één bevrucht eitje (de zygoot) splitst zich dan in twee embryo's (1).
We leggen hieronder meer uit over de verschillende soorten tweelingen.
Fraternale (dizygotische) tweelingen
Dizygotische tweelingen komen het meest voor, namelijk bij zo'n 90% van alle tweelingen. "Di" betekent twee. Dizygotische tweelingen komen dus tot stand wanneer twee aparte eitjes (ongeveer) tegelijk worden bevrucht. Je hebt dan twee zygoten, en twee zwangerschappen, tegelijkertijd (1, 2). Beide zygoten nestelen zich in de baarmoeder en ze ontwikkelen hun eigen placenta (moederkoek). Omdat fraternale tweelingen uit verschillende eicellen en zaadcellen ontstaan, lijken ze niet heel erg op elkaar. Ze verschillen genetisch namelijk evenveel als gewone broers en zussen. E
De laatste tijd komen er vaker fraternale tweelingen voor. Dit heeft twee voorname oorzaken.
Ten eerste krijgen mensen later kinderen. De kans dat je een tweeling krijgt wordt groter naarmate de leeftijd van de zwangere persoon stijgt. Tegen de tijd dat je 35 bent, heb je twee keer zoveel kans om zwanger te raken met een tweeling, vergeleken met die kans als je 25 bent. De leeftijd van je partner (die het zaad heeft) maakt hierbij niet uit.
Daarnaast draagt het stijgende gebruik van vruchtbaarheidsbehandelingen hieraan bij (2). Een vruchtbaarheidsbehandeling is bijvoorbeeld in-vitro fertilisatie (IVF). Je kan hier meer lezen over dit soort behandelingen.
Identieke (monozygotische) tweelingen
Monozygotische (identieke) tweelingen zijn vrij zeldzaam. "Mono" betekent één. De tweeling-embryo's komen vanuit één bevrucht eitje, de zygoot. Dit eitje kan zich dan in tweeën splitsen op verschillende momenten in de ontwikkeling (1, 2). Daardoor deelt de tweeling al hun genen en lijken ze erg op elkaar (ze zijn identiek!). De risicofactoren die we hierboven noemden voor het krijgen van een fraternale (dizygotische) tweeling zijn niet van toepassing op identieke tweelingen. Je leeftijd en eventuele vruchtbaarheidsbehandeling geven je dus geen groter risico op een identieke tweeling (maar wel op een fraternale tweeling).
In de meeste gevallen (99%) splitst het embryo zich vóór de achtste dag van ontwikkeling. Als dit na dag 8 gebeurt, dan is de kans op complicaties hoger. Dat komt omdat de tweeling dan hun moederkoek en vruchtzak deelt. Hun navelstrengen kunnen ook met elkaar verstrengeld raken. In sommige gevallen delen ze zelfs één navelstreng, zoals bij een Siamese tweeling (2).
Er zijn verschillende soorten monozygotische tweelingen. Hieronder leggen we wat uit over elke soort.
Dichorionische-diamniotische tweeling: 30% van alle monozygotische tweelingen splitsen binnen 3 dagen na bevruchting. Elk embryo ontwikkelt zijn eigen placenta (moederkoek) en vruchtzak. Ze hebben ook elk hun eigen bloedtoevoer (2).
Monochorionische-diamniotische tweeling (meest voorkomend): dit type monozygotische tweeling ontstaat uit een embryo dat zich tussen de 4 en 8 dagen na bevruchting splitst. De tweeling deelt een placenta maar ze hebben allebei hun eigen vruchtzak. 69% van de monozygotische tweelingen zijn van deze categorie: dit komt dus het meest voor! (2)
Monochorionische-monoamniotische tweeling: Dit is de zeldzaamste vorm van monozygotische tweeling (1% van de gevallen). Deze tweeling ontstaat wanneer het bevruchte eitje zich na de achtste dag na bevruchting nog splitst. De tweeling deelt zowel een placenta als een vruchtzak, wat tot problemen kan leiden tijdens de zwangerschap (2). We hebben het hieronder meer over deze soort tweeling.
Siamese tweeling
Siamese tweelingen zijn super zeldzaam. Ze vormen minder dan 1% van alle identieke tweelingen. Een Siamese tweeling bestaat uit twee baby's die op een bepaald punt aan elkaar vast zitten. Soms gaat het om slechts een klein stukje van het lichaam, maar soms zijn ze bijvoorbeeld langs de hele lengte van het lichaam aan elkaar gehecht. Sommige Siamese tweelingen delen zelfs organen. Die organen doen dan het werk voor beide tweelingen.
In sommige gevallen kan een Siamese tweeling uit elkaar gehaald worden met een operatie, maar soms kan dit niet of is het niet aan te raden. De keuze om zo'n tweeling los te halen wordt dus gemaakt per geval. De keuze hangt af van de mate van hechting tussen de tweelingen, en in welke mate het loshalen risicovol is.
In regio's waar de geneeskunde vergevorderd is kunnen Siamese tweelingen vaak een goede kwaliteit van leven hebben. Ze worden dan ondersteund met zorg en soms bepaalde behandelingen (2).
Welke complicaties kunnen zich voordoen?
Tweelingzwangerschappen geven een hoger risico op complicaties zoals vroeggeboorte, zwangerschapsdiabetes en een hoge bloeddruk. Regelmatige controles bij je arts zijn dus belangrijk om jouw gezondheid en die van je baby's in het vizier te houden.
Voor je baby's
Het risico op dood of ziekte rondom de geboorte is een stuk hoger bij een tweelingzwangerschap vergeleken met een zwangerschap met één baby. Een tweelingzwangerschap draagt bijvoorbeeld een risico van 60% op een vroeggeboorte. Dat wil dus zeggen dat 6 op de 10 tweelingzwangerschappen eindigen in een vroeggeboorte. Dit heeft vaak een laag geboortegewicht als gevolg, waardoor je baby's zich niet zo goed warm kunnen houden. Ook de afweer tegen infecties is vaak minder. Sommige organen, zoals de longen, kunnen onrijp zijn. Dit kan voor problemen zorgen, bijvoorbeeld omdat de baby niet goed kan ademhalen (7). Dit gebeurt bijvoorbeeld bij ademnoodsyndroom.
Bij monozygotische (identieke) tweelingen die ook een placenta delen kan er tweeling-tweeling transfusiesyndroom optreden. Dat is een afwijking van de placenta waarbij één van de tweelingen meer bloed krijgt dan de ander. De tweeling die meer bloed krijgt kan dan in de problemen komen, met onder andere hartfalen of een hoge bloeddruk. De tweeling die minder bloed krijgt kan groeiproblemen krijgen. Als de aandoening niet behandeld wordt, dan kan het syndroom leiden tot vroeggeboorte, doodgeboorte of sterfte van één van de tweelingen.
Om dit syndroom vast te stellen kijkt je dokter naar je echo's. Afhankelijk van de ernst van het syndroom hoef het misschien niet behandeld te worden en is het voldoende om je tweeling vaak te controleren. Je arts kan dan op tijd ingrijpen. Een behandeling draagt namelijk ook risico's met zich mee die je liever wil vermijden als dat kan (1-3). De mogelijkheden qua behandeling hangen af van jouw regio.
Voor jou
Een tweelingzwangerschap zorgt voor tijdelijke veranderingen van je lichaam. Als je zwanger bent van één baby groeit je bloedvolume met ongeveer 40% (zo'n 2 liter). Dit is nodig om de foetus goed te laten groeien en ontwikkelen. Deze verandering van het bloedvolume wordt veroorzaakt door bepaalde hormonen (5). Als je zwanger bent van een tweeling groeit je bloedvolume nog meer, met ongeveer 3 liter. Dit kan zorgen voor een hoge bloeddruk en een hoger risico op bloedpropjes (trombose) bij de zwangere. Je arts kan daarom adviseren om meer te drinken om je bloed wat "wateriger" te maken. Soms is het zelfs nodig om bloedverdunners te gaan nemen (2).
Je voedingsbehoeften veranderen ook. Je hebt meer calorieën en voedingsstoffen nodig om de gezondheid van jezelf en je baby's te ondersteunen. Meestal wordt aangeraden om zo'n 300 tot 500 calorieën extra te nuttigen en de focus daarbij te leggen op voeding met veel voedingsstoffen. In de praktijk komt dit neer op een kleine extra maaltijd per dag, je normale maaltijden iets groter te maken, of een paar extra snacks per dag te eten. Probeer eens te letten op de hongersignalen die je lichaam je geeft om in te schatten hoeveel extra je nodig hebt. Je arts zal misschien ook aangeven dat je meer ijzer of foliumzuur in moet nemen, omdat het risico op een tekort hoger is bij een tweelingzwangerschap (6). Soms kun je dit bereiken met voeding, maar soms heb je supplementen nodig. Vraag je arts hierin om advies.
Een tweelingzwangerschap geeft een hoger risico op zwangerschapsdiabetes. Bij deze aandoening zal je het suikergehalte (glucose) in je bloed hoger worden, terwijl je cellen deze suiker dan niet kunnen gebruiken. Dit kan voor problemen zorgen bij jou of bij je baby's. Het kan bijvoorbeeld leiden tot macrosomie (een hoog geboortegewicht). Ook kan het je risico op de noodzaak voor een keizersnede verhogen. Je kunt hier meer lezen over zwangerschapsdiabetes.
Zwangerschapsvergiftiging, waarbij je een (heel) hoge bloeddruk krijgt tijdens je zwangerschap, komt vaker voor bij een tweelingzwangerschap. Als dit niet wordt behandeld kan het leiden tot serieuze complicaties, zoals een vroeggeboorte. In het ergste geval kan de aandoening zelfs fataal worden voor de moeder en de baby's (1, 2).
Hoe wordt een tweeling ter wereld gebracht?
Er zijn verschillende mogelijkheden voor het bevallen van een tweeling. De beste optie ligt aan de positie van de baby's en jouw eigen gezondheid. Je kunt samen met je arts beslissen wat de beste optie is.
Vaginale bevalling: in sommige gevallen kun je van een tweeling bevallen via de vaginale route. Dit is met name een optie als de baby's in een gunstige positie liggen en als ze ongeveer even groot zijn. Maar deze optie is soms niet mogelijk; een keizersnede kan dan bijvoorbeeld veiliger zijn (4).
Soms is er wat gereedschap nodig om de bevalling soepeler te laten verlopen (4). Het gaat dan bijvoorbeeld om de zogenaamde forceps (een tang) of een vacuumpomp, waarmee het hoofdje van je baby's wat beter naar buiten getrokken kan worden.
Keizersnede: Vaak wordt een tweeling via een keizersnede ter wereld gebracht. Zeker als ze niet in een gunstige positie liggen om via de vaginale weg naar buiten te komen, of als er andere factoren zijn die dat moeilijk maken (4). Een keizersnede is een operatie waarbij je arts een snee maakt in je buik en in je baarmoeder. Nadat ze je baby's (en hun placenta's) eruit hebben gehaald, wordt je weer netjes dichtgehecht.
Vroeggeboorte: In sommige gevallen is het nodig om eerder te bevallen van je tweeling. Bijvoorbeeld omdat je al zelf weeën krijgt of omdat er een probleem optreedt dat alleen opgelost kan worden door te bevallen. De bevalling kan dan soms gepland worden, maar soms is het een spoedbeslissing. Dat is afhankelijk van verschillende factoren, zoals jouw gezondheid en die van je baby's (2).
Een tweelingzwangerschap is een speciale ervaring waarin je veel blijdschap zult ervaren, maar het is ook belangrijk om te weten elke risico's en uitdagingen erbij komen kijken. Met de juiste zorg en voorbereiding kunnen de meeste ouders een veilige en succesvolle tweelingzwangerschap hebben.
Bronnenlijst
Sadler TW. Langman's Medical Embryology. 12th ed. Philadelphia, USA: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins; 2012.
Hacker NF, Gambone JC, Hobel CJ (eds.). Hacker & Moore’s Essentials of Obstetrics & Gynecology. 6th ed. Philadelphia: Elsevier; 2016.
Santana DS, Surita FG, Cecatti JG. Multiple Pregnancy: Epidemiology and Association with Maternal and Perinatal Morbidity. Rev Bras Ginecol Obstet. 2018;40(9):554-562. DOI: 10.1055/s-0038-1668117
Christopher D, Robinson BK, Peaceman AM. An evidence-based approach to determining route of delivery for twin gestations. Reviews in Obstetrics & Gynecology. 2011;4(3-4):109-116.
Longo LD. Maternal blood volume and cardiac output during pregnancy: a hypothesis of endocrinologic control. Amercan Journal of Physiology. 1983;245(5 Pt 1):R720-R729. DOI: 10.1152/ajpregu.1983.245.5.R720
Luke B. Nutrition and multiple gestation. Seminars in Perinatology. 2005;29(5):349-354. DOI: 10.1053/j.semperi.2005.08.004
Romero R, Dey SK, Fisher SJ. Preterm labor: one syndrome, many causes. Science. 2014;345(6198):760-765. DOI: 10.1126/science.1251816
Let op: de informatie die we hier voor je verzamelen is strikt voor educatieve doeleinden. Als je je niet goed voelt of als je enige klachten of vragen over je gezondheid hebt, neem dan alsjeblieft contact op met je arts of andere relevante zorgmedewerker. Wij geven geen medisch advies.