Een gevaarlijke vorm van zwangerschap, waarbij de vrucht zich buiten de baarmoeder ontwikkelt en groeit.
Dit artikel wordt nog medisch beoordeeld.
Medewerkers
Auteurs Julian Zeegers, Alizeh Ahsan en Sophie Oppelt
Reviewers Britte Megens en Sophie Oppelt
Redacteur Juliëtte Gossens
Vertaler Juliëtte Gossens
In dit artikel
Wat is een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?
Normaal gesproken vindt de innesteling van het embryo (dat wil zeggen, wanneer het embryo zich vastmaakt aan weefsel en vanuit daar gaat groeien) in de baarmoeder plaats. Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap (ook wel ectopische zwangerschap genoemd) wordt gekenmerkt door de innesteling en de ontwikkeling van het embryo buiten de baarmoeder. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren in de eileider of, in extreme gevallen, zelfs in de eierstokken. Een aanzienlijk aantal zwangerschappen is buitenbaarmoederlijk - tot 2% in de Verenigde Staten (1). Buitenbaarmoederlijke zwangerschappen vormen een groot gevaar voor de zwangere persoon, omdat er een groot risico bestaat op het scheuren van organen en op bloedingen. Dit kan dodelijk zijn (2). Buitenbaarmoederlijke zwangerschappen zijn verantwoordelijk voor 6% van de sterfgevallen bij zwangere mensen in de Verenigde Staten (1). Vroegtijdig testen en identificeren van dit soort zwangerschappen is daarom van groot belang om onnodige sterfgevallen te voorkomen.
Wat zijn symptomen van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?
Buitenbaarmoederlijke zwangerschappen zijn nooit levensvatbaar, maar niet alle van dit soort zwangerschappen zorgen voor symptomen. Vaak wordt zo'n zwangerschap vastgesteld door je arts of verloskundige wanneer je voor controle komt. Als je wél symptomen hebt, dan treden ze meestal op tussen de 4e en 12e week van de zwangerschap (5). Symptomen zijn bijvoorbeeld pijn in je onderbuik (meestal aan één kant), bloeden of donkere afscheiding en ongemak of pijn wanneer je naar het toilet gaat (5). Soms hebben mensen met een buitenbaarmoederlijke zwangerschap pijn bij het puntje van de schouder (waar de schouder eindigt en de arm begint) (5).
Het kan erg lastig zijn om een normale zwangerschap en een buitenbaarmoederlijke zwangerschap van elkaar te onderscheiden op basis van symptomen, maar als je symptomen ervaart zoals hierboven beschreven, kun je dat het beste zo snel mogelijk met je arts of verloskundige bespreken. We benadrukken dit omdat een buitenbaarmoederlijke zwangerschap dodelijk kan zijn als deze niet op tijd vastgesteld en behandeld wordt. Andere symptomen waar je op kunt letten zijn bijvoorbeeld duizeligheid, bleek worden, en extreme pijn. Deze tekenen kunnen wijzen op het scheuren van de eileider doordat de vrucht erin te groot is gegroeid (5, 6). Dat gebeurt gelukkig maar zelden en kan behandeld worden als het snel opgepakt wordt. Daarom is het een goed idee je arts of verloskundige te laten weten wanneer je één of meerdere van deze symptomen hebt opgemerkt. Als je je opeens heel ziek of zwak voelt, of wanneer je opeens heel veel pijn krijgt, bel dan het noodnummer in jouw land (112 in Nederland en de Europese Unie) voor een ambulance.
Hoe wordt een buitenbaarmoederlijke zwangerschap vastgesteld?
De standaardmethode om een buitenbaarmoederlijke zwangerschap op te sporen is echografisch onderzoek (normaal een echo genoemd) (1, 3). Tijdens de eerste echo kijkt je arts of er inderdaad een embryo aanwezig is, en of het zich in de baarmoeder bevindt of op een andere, ongunstige plaats. Bovendien kan je arts andere afwijkingen van de baarmoeder en andere delen van het voortplantingsstelsel opsporen.
Soms kan de locatie van de zwangerschap niet worden vastgesteld met alleen een echo. Een vaak uitgevoerde test om na te gaan of er sprake is van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is de meting van de stof β humaan choriongonadotrofine (β-hCG). β-hCG is een hormoon dat al vroeg in de zwangerschap in je bloed kan worden aangetoond. Een eenmalige meting van de concentratie van β-hCG wordt al gebruikt om een zwangerschap te bevestigen: de bekende zwangerschapstest. Als je dit hormoon vaker meet, kan dit ook informatie geven over de levensvatbaarheid van het embryo. Tijdens een gezonde zwangerschap (dus, een zwangerschap waarin het embryo zich als normaal in de baarmoeder heeft genesteld) verdubbelt de concentratie van β-hCG ongeveer elke 48 uur. Wanneer het hormoon in plaats daarvan nog niet met de helft is gestegen, of de arts ziet dat het hormoon helemaal niet meer verder stijgt, dan wordt er uitgegaan van een niet-levensvatbare zwangerschap. Dit maakt een buitenbaarmoederlijke zwangerschap waarschijnlijker (4).
Een andere mogelijkheid voor de arts om de groei van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap vast te stellen, is het uitvoeren van een laparoscopie. Dit is een operatie waarbij de arts in de buikholte kijkt met een camera. Operaties worden alleen gedaan wanneer er een groot vermoeden van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap bestaat, omdat operaties en de bijbehorende algehele verdoving altijd risico's met zich meebrengen. Ze kunnen dus beter niet gedaan worden als ze niet echt nodig zijn. Een groot voordeel van bevestiging door middel van een operatie is wel de mogelijkheid voor artsen om onmiddellijk in te grijpen wanneer een buitenbaarmoederlijke zwangerschap wordt ontdekt (2).
Bronnen
Scibetta EW, Han CS. Ultrasound in Early Pregnancy: Viability, Unknown Locations, and Ectopic Pregnancies. Obstet Gynecol Clin North Am. 2019;46(4):783-95. DOI: 10.1016/j.ogc.2019.07.013
Carusi D. Pregnancy of unknown location: Evaluation and management. Semin Perinatol. 2019;43(2):95-100. DOI: 10.1053/j.semperi.2018.12.006
Condous G. The management of early pregnancy complications. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol. 2004;18(1):37-57. DOI: 10.1016/j.bpobgyn.2003.09.011
Murray H, Baakdah H, Bardell T, Tulandi T. Diagnosis and treatment of ectopic pregnancy. CMAJ. 2005;173(8):905-12. DOI: 10.1503/cmaj.050222
Let op: de informatie die we hier voor je verzamelen is strikt voor educatieve doeleinden. Als je je niet goed voelt of als je enige klachten of vragen over je gezondheid hebt, neem dan alsjeblieft contact op met je arts of andere relevante zorgmedewerker. Wij geven geen medisch advies.